Niska emisja pochodząca z palenisk domowych i lokalnych kotłowni węglowych, determinuje jakość powietrza w Polsce, która pogarsza się z roku na rok.
Nim jednak dojdzie do zmiany źródeł ogrzewania nastąpić musi szereg procesów, które wpłyną na taką decyzję, czyli nabycie świadomości problemu, zdobycie wiedzy odnośnie zagrożeń wynikających z niskiej emisji oraz korzyści związanych ze zmianą źródła ogrzewania i stosowania proekologicznych rozwiązań (korzyści zarówno zdrowotnych, jak i ekonomicznych i społecznych), zmiana postaw i zachowań, nabycie wiedzy dotyczącej prośrodowiskowych technologii, uzyskanie pomocy w doborze odpowiednich rozwiązań i parametrów oraz poznanie źródeł finansowania proekologicznych inwestycji.
Jak wynika z badań, Polacy nie zdają sobie sprawy z tego, że ich wybory odnośnie sposobu ogrzewania czy środków transportu wpływają znacząco na poziom niskiej emisji. Mało tego, wielu Polaków nie rozumie nawet pojęcia niska emisja, interpretując ten termin jako coś pozytywnego (w znaczeniu niska=mała). A to właśnie tzw. niska emisja zanieczyszczeń (do 40 m) odpowiada w dużej mierze za fatalną jakość powietrza w Polsce.
Zgodnie z danymi opracowanymi przez Instytut Ekonomii Środowiska (dane za rok 2014) w Polsce funkcjonuje obecnie co najmniej 4 mln kotłów węglowych, a około 3 mln z nich to kotły węglowe niespełniające żadnych norm emisji. To urządzenia oparte na XIX-wiecznej technologii, z paleniskiem rusztowym, na które można wrzucić dosłownie wszystko. Spala się w nich słabej jakości węgiel, muł i odpady, które powinny trafić do recyklingu, a nie do domowego kotła!
W wielu miejscach w Polsce stężenia toksycznych i rakotwórczych substancji w powietrzu przekraczają dopuszczalne normy. Z dużą kumulacją tych zanieczyszczeń mamy do czynienia głównie w sezonie grzewczym, co potwierdza, że głównym źródłem problemu jest nieekologicznie ogrzewanie. Ponadnormatywne stężenie toksycznych gazów i pyłów (wśród nich pył zawieszony PM 10 i PM 2,5 oraz benzo(a)piren) w powietrzu ma bezpośredni i bardzo negatywny wpływ zarówno na środowisko, jak i na ludzkie zdrowie. Pyły zawieszone zawierają substancje toksyczne, powodują choroby płuc i układu krążenia. Poziom stężenia silnie rakotwórczego związku chemicznego jaki jest benzo(a)piren dotyczy także miejscowościami turystycznych i uzdrowiskowych!
Tymczasem ekspozycja na koktajl szkodliwych substancji znajdujących się w powietrzu zabija rocznie blisko 49 tyś. Polaków (raport WHO). Problem ten ma też wpływ na strefę ekonomiczną. Na zewnętrzne koszty zdrowotne zanieczyszczeń składa się każdego roku: 12 tys. nowych przypadków hospitalizacji, ponad 500 tys. wizyt u specjalistów i aż 14 mln utraconych dni pracy. Łączna wartość zewnętrznych kosztów zdrowotnych złej jakości powietrza w Polsce oceniana jest na 40-120 mld euro rocznie.
Kompleksowa edukacja w zakresie rozwiązań niskoemisyjnych to początek drogi prowadzącej do rozwiązania problemu. Stąd projekt „Lokalne Partnerstwa Niskoemisyjne” (www.ograniczemisje.pl) i program edukacyjny w zakresie nowoczesnych, proekologicznych rozwiązań poruszającego m.in. aspekty wykorzystania odnawialnych źródeł energii, termomodernizacji, mikrogeneracji, upowszechniania zachowań prosumenckich. W ramach projektu dofinansowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej tworzone są narzędzia przekazujące wiedzę niezbędną do ustalenia faktycznego zapotrzebowania na ciepło, potencjału oszczędności, przygotowań do inwestycji w ekologiczne instalacje i inne działania termomodernizacyjne.
Priorytetem w tych działaniach jest aktywizacja i bezpośrednie angażowanie członków lokalnych partnerstw oraz mieszkańców z danych obszarów. Mają oni pełnić nie tylko rolę biernych uczestników projektu, ale też współrealizatorów podjętych w ramach współpracy działań – poprzez udział w warsztatach, korzystanie z filmów dostępnych na platformie e-learningowej, uczestniczenie w happeningach, eventach, po to by jak najskuteczniej przekonać osoby ze swojego otoczenia do zmiany postaw. Projekt pomoże również lokalnym partnerstwom w przygotowywaniu modelowych rozwiązań tak, żeby najlepiej odpowiadały one specyficznym warunkom danej grupy. Edukacja oraz współdziałanie mają przynieść dobre praktyki na polu lokalnym oraz porozumienia do wdrażania działań w kierunku ograniczania niskiej emisji.
Dla Lokalnych Partnerstw Niskoemisyjnych opracowane zostaną rekomendowane modelowe rozwiązania techniczne modyfikujące budynki wysokoemisyjne w przyjazne środowisku. Zainicjowane zostaną lokalne porozumienia do wdrażania działań w kierunku ograniczania niskiej emisji i korzystania z dostępnego finansowania. Modelowe rozwiązania będą publikowane na stronie projektu www.ograniczemisje.pl jako lokalne dobre praktyki z założeniem, że mogą one być multiplikowane jako zalecane dla innych odbiorców.
Projekt realizowany jest na obszarze 4 województw: dolnośląskim, wielkopolskim, lubuskim i zachodniopomorskim. Osoby, które chcą zostać katalizatorem działań prowadzących do zmiany sposobu myślenia, zbudowania trwałych postaw proekologicznych oraz lokalnym sojusznikiem dla wprowadzanej idei ograniczenia niskiej emisji mogą wziąć udział w projekcie. Wystarczy napisać na adres: info@ograniczemisje.pl i zapisać się do newslettera dostępnego na stronie projektu.
