17 listopada 2015 odbyło się na Politechnice Wrocławskiej otwarte seminarium i warsztaty pt. „Koszty smogu” poświęcone wpływowi
zanieczyszczenia powietrza na zdrowie mieszkańców miast.
Organizatorem był Dolnośląski Alarm Smogowy na zlecenie Gminy Wrocław. Prezentacje do pobrania na dole strony. Poniżej krótkie streszczenie wydarzenia.
Seminarium rozpoczęło wystąpienie mgr Jakuba Krzeszowiaka z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, który mówił o wpływie zanieczyszczeń powietrza na występowanie nagłych stanów zagrażających życiu i zdrowiu we Wrocławiu.
Z prezentacji mogliśmy się dowiedzieć że, większość krajów UE spełnia normy roczne dla stężenia pyłów zawieszonych PM10 i PM2,5, niechlubnymi wyjątkami są Polska i Bułgaria.
HRAPIE – projekt Światowej Organizacji Zdrowia( WHO ), pokazał że obowiązujące w Unii Europejskiej normy nie są bezpieczne (są zbyt liberalne) – w krajach, gdzie normy nie są przekraczane wciąż jest obserwowany negatywny wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, szczególnie pyłu PM2,5. Dlatego znacznie lepiej stosować normy WHO, które są ostrzejsze.
We Wrocławiu jakość powietrza w odniesieniu do dwutlenku siarki (SO2 jest dobra - nie przekracza norm średniorocznych. Ozon (O3) też trzyma normę. Dużym problemem są natomiast tlenki (zwłaszcza dwutlenek) azotu (NOx). Ponieważ jest to substancja związana głównie z motoryzacją, najwyższe stężenia notuje stacja na ul. Wiśniowej. Co ciekawe, na przestrzeni ostatnich 7 lat widać powolny spadek zanieczyszczeń NOx, choć liczba, a także wiek aut wzrasta.
Gdy mowa jest o średniorocznych stężeniach pyłu PM2,5 i PM10, to problemem u nas są dane – różne stacje mierzyły te czynniki w różnych latach. Na przykład od 2011 roku pomiary PM2,5 prowadzone są w stacjach na ulicy Na Grobli i na ulicy Wiśniowej, wcześnie były na Korzeniowskiego.
Niemniej, wyraźnie widać, że przyczyną przekroczeń jest niska emisja (sezon grzewczy): od maja do września nie występują dni ze średniodobowymi przekroczeniami PM10.
Następnie Jakub Krzeszowiak przedstawił wyniki badań oparte na analizie interwencji karetek pogotowia we Wrocławiu, z których wynika, że najbardziej narażone na przekroczenia pyłów i NOx, są osoby 65+. W grupie 0-65 lat czynniki te powodowały najczęściej zaburzenia rytmu serca, podczas gdy u osób 65+ wywoływały zawały, dusznicę, astmę, niewydolność serca i zaburzenia jego rytmu.
Co interesujące, zanieczyszczenia powietrza, pomimo obiegowej opinii, mają w krótkim okresie czasu niewielki wpływ na zaburzenia układu oddechowego, a duży na zaburzenia pracy serca. Stwierdzono 10% wzrost ryzyka zawału przy 2 krotnym wzroście koncentracji zanieczyszczeń.
Kolejny prelegent – dr Adam Stańczyk z Wojskowego Instytutu Medycznego w Poznaniu zaznaczył na początku swojego wystąpienia wagę problemu: w ciągu roku z powodu zanieczyszczenia powietrza, na świecie przedwcześnie umiera blisko 7 mln ludzi, zaś w 2010 r. w Polsce zanieczyszczenia powietrza przyczyniły się do przedwczesnej śmierci 48 544 osób.
Stańczyk potwierdził konkluzje poprzedniego wykładu: zanieczyszczenia powietrza dają większe ryzyko zgonu bardziej w związku z negatywnym oddziaływaniem na układ krwionośny, niż na układ oddechowy.
Najbardziej niebezpieczne są małe cząstki – te o średnicy poniżej 2,5 mikrometra mają wielkość komórek ciała i powodują między innymi dysfunkcję śródbłonka w naczyniach krwionośnych, którego główną rolą jest zdolności tętnic do rozszerzania się. Wzrost stężenia pyłu PM2,5 powoduje upośledzenie tej funkcji, a w efekcie do nadciśnienia tętniczego i zgonów. Jest to tzw. cichy zabójca: nie powoduje nagłej i spektakularnej śmierci, często też nie jest wiązane to z zanieczyszczeniem powietrza.
U osób długo palących znacznie zwiększa się ryzyko zgonu na powikłania sercowe spowodowane zanieczyszczeniami powietrza.
Z badań brytyjskich wynika, że jednorazowy skok zanieczyszczeń powietrza związanych z ruchem ulicznym (PM10, NO2) wpływa na ilość przyjęć do szpitala – gdyż zwiększa istotnie ryzyko zawału serca. Po ok. 3 dniach ta zależność znika, gdyż najistotniejsze jest pierwsze 6 godzin (zwłaszcza dla osób starszych).
W kolejnej prelekcji dr Łukasz Szałata z Politechniki Wrocławskiej przedstawił wyzwania i perspektywy ekorozwoju dla Wrocławia i regionu.
Na koniec wystąpiła Beata Flank - kierownik programu KAWKA w Urzędzie Miejskim Wrocławia.
Program KAWKA oferuje możliwość otrzymania dotacji na wymianę źródła ciepła na proekologiczne (gazowe, OZE, przyłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej). Każdy może otrzymać na ten cel dotację pokrywającą 70% kosztów wymiany źródeł ciepła – do 12 tyś. zł na lokal.
W efekcie prowadzonego projektu w latach 2014-2015 zlikwidowano 1557 pieców, kuchni i kotłowni węglowych. Jednocześnie Beata Flank przyznała, że nie ma dokładnej inwentaryzacji pieców – nie wiemy ile we Wrocławiu dymi „kopciuchów”.
W ramach projektu KAWKA przeprowadzono także kompleksową termorenowację i wymianę źródeł ciepła, głownie na ciepło sieciowe w 17 kamienicach (będących w 100% własnością gminy).
Pani Flank przedstawiła także wyniki działania Ekopatrolu Straży Miejskiej, który od 1 stycznia do 13 listopada 2015 r. przeprowadził 1169 kontroli, ujawnił 259 przypadków nieprawidłowości i nałożył 30 pouczeń, 222 mandatów karnych oraz 7 wniosków do sądu o ukaranie, na łączna kwotę 39 900 zł.
Na zakończenie Beata Flank ujawniła informację o planowanym miejskim systemie pomiaru jakości powietrza, który ma się składać 5 stacji pomiarowych i stanowić uzupełnienie dla już działających stacji Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska.
Podczas seminarium pojawiło się wiele pytań, uwag i zastrzeżeń ze strony słuchaczy, co wywołało żywą dyskusję na przedstawiane tematy. Energia ta została spożytkowana w drugiej, warsztatowej części spotkania, którą poprowadził Jakub Jędrak z Polskiego Alarmu Smogowego. Uczestnicy podzieleni na trzy podgrupy dyskutowali nad różnymi zadaniami, a na koniec zaprezentowali wyniki prac na forum.
Prezentacje z seminarium dostępne są tutaj:
https://drive.google.com/folderview?id=0B93FPIDlYgdzMHIyclZ4aFVQeDA&usp=sharing
HAnna Śchudy
